پژوهشگاه صنعت نفت با سابقه بیش از نیم قرن در تحقیق و توسعه و دارا بودن بیش‌ترین پروژه‌های تحقیقاتی در صنعت، به درجه‌ای از تکامل رسیده است که در توسعه فناوری‏های مورد نیاز نفت، به‌عنوان پیشرو در کشور شناخته می‌شود. فعالیت‏های پژوهشگاه در سه مجموعه «پردیس پژوهش و توسعه صنایع بالادستی نفت»، «پردیس پژوهش و توسعه صنایع پایین‏دستی نفت» و «پردیس پژوهش و توسعه انرژی و محیط زیست» انجام می‏شود.

پژوهشگاه صنعت نفت با برخورداری از نیروهای متخصص و کارآمد و هم‌چنين تجهیزات و فناوری روز و هم‌سو با سیاست‌های کلان کشور در تحقق اقتصاد دانش‌بنیان به‌عنوان ستون اصلی اقتصاد مقاومتی، تولید ارزش افزوده بیش‌تر را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده است.

راهبرد پژوهشگاه صنعت نفت، ایجاد ارزش افزوده از راه تولید و تجاری‏سازی فناوری‌ها با رویکرد پژوهش برای توسعه و داخلی‌سازی فناوری‏های جدید است.

وجود سرمايه عظیم نیروی انسانی، تجهیزات و توانایی‌های منحصربه‌فرد این مجموعه مانند طراحی و توسعه فنی و بومی‌سازي فناوری‏های پالایشگاهی، ارایه مشاوره برای بهینه‏سازی و رفع تنگناهای صنعت نفت، ارایه لیسانس‏ها و طراحی واحدهای تحت لیسانس پالایشگاه‏های نفت، گاز و میعانات گازی، مطالعات جامع مخازن و ارایه برنامه توسعه میدان، ارایه فناوری‏های نوین در رفع آلودگی آب، هوا، خاک و حفاظت از تاسیسات نفتی، سبب شده است تا پژوهشگاه بتواند در فعاليت‌هاي توسعه فناوري با درآمدزايي بالا موفق شود و در سال 1390، برای چهارمین سال متوالی، رتبه برتر در زمینه فنی و مهندسی را به دست آورد.

پژوهشگاه صنعت نفت برای تبدیل علم به فناوری، محور فعالیت‌ها را تقاضامحوری در حوزه نفت می‌داند و برای تبدیل یافته‏های خود به فناوری و تجاری سازی، تشکیل شرکت‌های اقماری و دانش‌بنیان را در دستور کار قرار داده است. تشکیل شرکت‏های اقماری و دانش‌بنیان، گامی بلند به سوی تجاری‌سازی فناوری‌ها است و با این روش، برخی فناوری‌ها که پژوهشگاه، مبدع و یا تکمیل‌کننده آن است، به سمت صنعتی و تجاری شدن حرکت خواهند کرد.

پژوهشگاه صنعت نفت با اتكا به مديريت نوين، معتقد است كه با حمايت مديران و همكاري دانشگاه‌ها، مراکز علمي و تحقيقاتي و شرکت‌هاي دانش‌بنيان و شرکت‌های خارجی باتجربه صنعت نفت و گاز، مي‌توان گام‌هاي بلندتري را هم‌سو با اهداف متعالي برنامه‌ريزان كشور در جهت بهره‌برداری و استفاده بهينه از منابع و توسعه فناوري‌هاي نوين برداشت.