شرکت های دانش بنیان اقماری محمد رضا كمالي، رييس پرديس بالادستي:
سال 94، آغاز يك دوره پركار بي بديل در اين پرديس خواهد بود
پرديس بالادستي پژوهشگاه صنعت نفت با دارا بودن بيش از 50 سال تجربه در زمينه انواع تخصص‌هاي مرتبط با حوزه مهندسي نفت، علوم زمين و مطالعات مخزن و برخورداري از نيروي انساني كاركشته و تجهيزات پيشرفته، از مجموعه‌هاي منحصر به فرد در منطقه محسوب مي‌شود. انجام طرح‌هاي بزرگ ملي براي شركت‌هاي بهره‌بردار و عملياتي از يك سو و حل معضلات واحد‌هاي صنعتي از سوي ديگر، پرديس بالادستي را به مجموعه‌اي خوشنام و قابل اتكا در صنعت نفت بدل كرده است.
دكتر كمالي، رييس پرديس بالادستي در اين مصاحبه، با تشريح موفقيت‌هاي اين مجموعه در سال 93، برنامه‌ها و راهبرد‌هاي اين مركز در سال 94 را تشريح كرده است.
جناب آقاي دكتر كمالي، لطفا در آغاز در خصوص اهميت واگذاري فعاليت‌هاي مطالعاتي، توسعه‌اي دو ميدان بزرگ نفتي به پژوهشگاه توضيح بفرماييد.
مطالعه 5 مخزن از دو ميدان بزرگ نفتي ايران، يعني ميدان اهواز كه در واقع بزرگ‌ترين ميدان توليدي ايران و سومين ميدان بزرگ دنيا است و نيز ميدان يادآوران كه يك ميدان مشترك بين ما و كشور عراق محسوب مي‌شود، نشانگر قابليت‌هاي انكار ناپذير پژوهشگاه است.
علت اين واگذاري، كسب رتبه اول توسط پژوهشگاه در رتبه‌بندي مراكز تحقيقاتي و دانشگاهي است، در واقع پژوهشگاه به دليل تجربه، توانمندي و قابليت‌هاي موجود، توانسته در عرصه‌هاي علمي و تخصصي خود را به مسئولان تصميم‌گير و صنعت اثبات كند.
ما بسيار خرسنديم كه در كارنامه پرديس بالادستي پژوهشگاه، انجام موفقيت آميز مطالعات و ارايه طرح توسعه ميدان براي 20 مخزن بزرگ ايران مي‌درخشد.
لطفا در خصوص توانمندي‌هاي پرديس بالادستي پژوهشگاه كه مسئولان را بر آن داشت تا چنين مخازن راهبردي و مهمي را به اين مركز واگذار كنند و نيز برنامه‌هاي آتي در اين زمينه بيشتر توضيح دهيد.
تجربه‌اي كه ما در اين عرصه داريم، به جرات مي‌توان گفت در سطح كشور منحصر به فرد است، وقتي به همه اين امكانات به صورت جامع نگاه مي‌كنيم، در مي‌يابيم، گرد هم آمدن افراد متبحر، متخصص و تجهيزات و امكانات دستگاهي، نرم افزاري و سخت‌افزاري براي پژوهشگاه، يك مزيت رقابتي منحصر به فرد ايجاد كرده است.
پس از امضاء توافقنامه واگذاري در مهر ماه 93 و قراردادي كه اخيرا منعقد شد، ما اكنون در حال برنامه‌ريزي براي تهيه نقشه راه و طرح پيشنهادي هستيم، از اين رو اين طرح جامع، طرحي است كه مدت 10 سال اعتبار دارد و قرار است در اين زمينه براي مخازن آسماري و بنگستان در ميدان اهواز و مخازن گدوان و كژدمي در ميدان اردوندان به مرجع تبديل شويم.
به اعتقاد ما، اين فرصت بسيار بزرگي، نه تنها براي بالادستي پژوهشگاه بلكه براي پرديس‌هاي پايين دستي و انرژي و محيط زيست است، زيرا قرار است اين كار به صورت يكپارچه و هم افزايي شده انجام شده و براي اولين بار همه پتانسيل‌هاي پژوهشگاه در فعاليت‌هاي مرتبط با اين مخازن به كار گرفته شوند.
اميد است با توجه به وجود زمينه‌ها، زير ساخت‌ها و تخصص‌هاي لازم كه در طول ساليان گذشته ايجاد شده است بتوانيم ثمره و خروجي قابل قبولي را در اين طرح بزرگ و جامع به اثبات برسانيم.
لطفا در باره توفيقات اين پرديس در سال 93 نيز توضيح بفرماييد. گو يا طرح‌هاي بزرگ و ملي پيشرفتهاي قابل توجهي داشته‌اند.
بله، توفيقات بسيار خوبي داشته‌ايم؛ دسته مهمي از فعاليت‌ها در پرديس بالادستي، به صورت پروژه‌هاي بزرگ، كاربردي و صنعتي بوده‌اند، كه برخي از اين‌ها به انتهاي خود رسيده‌اند مثل طرح جامع مرواريد خليج فارس، كه بزرگ‌ترين طرح پژوهشي كشور محسوب مي‌شود.
نظير طرح مرواريد در خاورميانه وجود ندارد و در اشل جهاني نيز نظير اين طرح تنها يك بار در آلاسكا انجام شد؛ ما اين طرح را به نزديك 80 درصد پيشرفت فيزيكي رسانديم و تا اين مرحله هم نتايج به دست آمده به اذعان كارفرما(شركت نفت فلات قاره)، بسياري از مشكلات پروژه‌هاي جاري را برطرف كرده است و تا پايان سال 94 ادامه خواهد داشت.
موفقيت بزرگ ديگر پرديس بالادستي، اتمام موفقيت آميز طرح هيدرات‌هاي گازي در درياي عمان است كه در نوع خود بي‌نظير و منحصر به فرد است، در اين طرح براي اولين بار در خصوص ذخاير غيرمتعارف كه هيدرات‌هاي گازي يك نمونه از آنها محسوب مي‌شوند فعاليت‌هايي در خور توجه انجام شد.
هدف از اين طرح بررسي و شناسايي پتانسيل‌هاي موجود هيدرات‌هاي گازي در درياي عمان و نيز برآورد كمي ذخاير است، كه اين كار با موفقيت انجام شد و رضايت صددرصدي كارفرما را در پي داشت و قرار است فاز دوم اين طرح نيز به پژوهشگاه واگذار شود.
در زمينه شناسايي ذخاير شيل‌هاي گازي كه هم اكنون در اولويت برنامه‌هاي كشورهاي پيشرفته است نيز فعاليت داشته ايد؟
بله، از ديگر توفيقات طرح‌ها و پروژه‌هاي بزرگ در سال 93 پروژه شيل‌هاي گازي بود كه هم اكنون رويكرد دنيا و كشورهاي پيشرفته به سمت شناسايي و استحصال مخازن غير متعارف است. مخازن غير متعارف ، مخازني‌اند كه فناوري‌هاي پيشرفتهاي را مي‌طلبند، ولي از نظر كمي و حجمي نسبت به ذخاير متعارفي كه هم اكنون در حال استفاده‌اند بسيار بيشتر‌اند.
در اين زمينه نيز پژوهشگاه به عنوان پيشتاز وارد شده و يك شريك بسيار مناسب از يكي از دانشگاه‌هاي طراز اول اروپا را هم در كنارمان داريم، اين كار امسال آغاز شد و با پيشرفت قابل توجهي در حال پيشرفت است، ما تا آخر سال آينده هم درگير اين طرح خواهيم بود.
از پروژه‌هاي شاخص ديگر " مطالعه و ارزيابي ژئوشيميايي مدلسازي سيستم‌هاي نفتي در كپه داغ" بوده كه آن هم به انتهاي خود رسيده و خوشبختانه به نتايج مورد انتظار دست پيدا كرديم كه با اجراي اين طرح، در آن منطقه هم پتانسيل‌هاي جديد اكتشافي شناسايي خواهد شد.
در زمينه رفع مشكلات صنعت در سال 93 چه برنامه‌هايي داشتيد؟
دسته‌اي ديگر از پروژه‌هاي بالادستي، پروژه‌هايي‌اند كه در خدمت علاج مشكلات صنعت نفت قرار دارند، مشكلاتي كه يك علاج آني و سريع را مي‌طلبند، پرديس بالادستي در 3 نمونه اين پروژه‌ها بسيار موفق عمل كرده است:
يكي از اين موارد در مخزن سراجه است كه براي ذخيره‌سازي گاز كانديد شده بود، به اين ترتيب كه براي ذخيره سازي گاز، در ايامي كه پيك مصرف است مانند زمستان، مي‌توان از گاز ذخيره شده در اين مخزن بهره گرفت.
يك مشكل بسيار عجيب در اين مخزن وجود داشت؛ بدين ترتيب كه در حين توليد، همراه با گاز، كف و تركيبات واكسي نيز توليد مي‌شد كه بهره‌برداري را دچار مشكل مي‌كرد، و از ما به صورت اورژانسي از ما درخواست كردند كه مشكل را حل كنيم.
خوشبختانه تيم مجرب و متخصص ما به صورت اضطراري وارد شدند و مطالعات آزمايشگاهي و تحقيقاتي مرتبط را سريع انجام دادند، به گونه‌اي كه اين تلاش‌ها به ثمر نشست و مديرعامل شركت نفت مركزي اخيرا با ارسال نامه‌اي از نقش آفريني پژوهشگاه در حل اين مشكل تقدير كرد.
مشكل ديگر در يكي از ميادين پازنان است كه از سوي مديريت اكتشاف به پژوهشگاه ارجاع شده است، در يكي از چاه‌هاي اين ميدان هرزروي گل حفاري را داشتيم كه اين مشكل بسيار آسيب‌رسان بوده و مي‌تواند حتي منجر به از دست دادن چاه شود.
همكاران متخصص پرديس بالادستي پس از تقاضاي اورژانسي كارفرما بلافاصله بر سر چاه حاضر شده و اين مشكل هم برطرف شد، بدين ترتيب پرديس بالادستي در رفع مشكلات صنعت هم حضوري فعال داشته و تلاش‌هايش با موفقيت همراه بوده است.
آقاي دكتر! براي سال 94 چه راهبردهايي را در پيش گرفته‌ايد؟
با توجه به اينكه پرديس بالادستي در چند سال گذشته تعداد قراردادهاي زيادي را با صنعت نفت به طور مستقيم منعقد كرده است، تعهدات خود را بر اساس برنامه ادامه خواهد داد، مهم‌ترين اولويت در سال 94، رويكرد ما در توسعه مياديني است كه به ما واگذار شده‌اند، اين مسئله در صدر و اولويت امور خواهد بود.
چرا كه اثر بخشي و ارزش افزوده‌اي كه اين نوع مطالعات مي‌تواند در سطح كلان و صنعت نفت داشته باشد به مراتب بالاتر است، هم اكنون در حال برنامه‌ريزي هستيم و اميدواريم سال آينده بتوانيم با سازماندهي كامل، زير ساخت‌هاي مناسب را عملياتي كنيم .
سال 94 يك سال چالشي براي پرديس بالادستي خواهد بود، به دليل اينكه ما در پروژه‌هاي خيلي بزرگ وارد مي‌شويم، بنابراين وقت و انرژي بسياري نياز خواهد داشت، از اين رو چالش‌ها و فعاليت‌هاي اساسي پيش رو در زمينه توسعه ميادين با هدف توليد صيانتي و ازدياد برداشت خواهد بود.
از اين رو از خداوند مي‌خواهم ما را در ماموريت جديد ياري كند و همكاران با روحيه همدلي و همكاري مي‌توانند از پس اين مامويت بزرگ با سربلندي بيرون بيايند.
در پايان نظرتان را درباره رويكرد و جهت گيري كلي پژوهشگاه صنعت نفت بفرماييد.
پژوهشگاه در اين موقعيت رويكرد مناسبي را اتخاذ كرده است، يكي از بارزترين موفقيت‌هاي پژوهشگاه، واگذاري 5 مخزن بزرگ است، اين موفقيت بزرگ استراتژي ما را مشخص مي‌كند، ما از دير باز آرزو داشتيم، يك روزي ميادين بزرگ كشور به ما واگذار شود و ما صاحب استراتژي و برنامه دراز مدت شويم.
اين آرزو اكنون محقق شده است، ما تا 10 سال برنامه استراتژيك خواهيم داشت، بنابراين مي توان گفت جهت‌گيري پژوهشگاه كاملا منطقي، اصولي و با نگاه اقتصادي است. به اين ترتيب كه ثمراتي و ارزش افزوده‌اي كه اين مطالعات و جهت‌گيري‌ها خواهد داشت قطعا در تصميم‌گيري‌هاي كلان صنعت نفت موثر خواهند بود، و سود و ارزش ايجاد شده به صورت كلان خواهد بود.
