اخبار بالادستی پژوهشگاه صنعت نفت

 

با تکیه بر دانش زمین­شناسان بالادستی پژوهشگاه صنعت نفت، پروژه طرح اکتشافی مغان به پایان رسید و نتایج کاربردی و ارزشمندی در مسیر شناسایی و گسترش ناحیه­ای زون­های مخزنی در منطقه مورد مطالعه بدست آمد. بر اساس نتایج حاصل از مطالعات زمین شناسی مخزن و نتایج تولید، ماسه سنگهای این ناحیه به عنوان نمونه منحصربفردی از مخازن نامتعارف (Unconventional Reservoirs) تحت عنوان ماسه سنگهای نفتی کم تراوا (Tight Oil Sand) معرفی شدند. همچنین با توجه به پیچیدگی های ساختاری و زمین شناسی این مخازن در این ناحیه، راهکارهای مناسبی با هدف اکتشاف و توسعه آنها ارائه گردید.

مهندس پیمان محمدی، مسئول طرح اکتشاف ناحیه مغان پژوهشگاه صنعت نفت، در گفتگو اختصاصي با واحد روابط‌عمومي پژوهشگاه صنعت نفت، به انجام پروژه” بررسی و ارزیابی کاربردی زمین­شناسی ناحیه جنوبی طرح اکتشافی مغان با نگرشی ویژه به روند تغییرات تخلخل و تراوایی در سازندهای مخزنی“ اشاره کرد و گفت: این پروژه به عنوان مطالعه موردی مخازن ماسه سنگی محسوب می­شود، که از يك سو با توجه به وسعت ناحیه، پیچیدگی­های ساختاری و سنگ مخزن و از سوي ديگر با هدف هموار کردن مسیر اکتشاف و بهره­برداری از ذخایر هیدروکربوری این ناحیه، پس از تصویب در مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران و برنامه­ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت اين طرح به پژوهشگاه صنعت نفت واگذار شد.

مدیر این طرح، در ارتباط با موقعیت جغرافیایی و وسعت ناحیه مطالعاتی اين طرح گفت: محدوده مطالعاتی پروژه مذکور با وسعتی بالغ بر 6500 کیلومتر مربع واقع در شمال غرب کشور، نیمه جنوبی حوضه رسوبی مغان را در بر می­گیرد و از طرفي ديگر، ناحیه مغان از لحاظ شرایط جغرافیایی و دسترسی آسان به دریای خزر از موقعیت استراتژیک و ویژه ای برخوردار است و این حوضه یکی از نواحی مستعد دارای ذخایر هیدروکربوری است که می­تواند در آینده به عنوان یک منبع اقتصادی بالقوه در جایگاه ویژه قرار گیرد و کمک موثری درجهت رسیدن به اهداف اکتشافی و تولیدی ذخایر هیدروکربوری نماید.

محمدی در ادامه افزود: با توجه به مطالعات انجام شده توسط شرکت­های داخلی و خارجی طی سالیان گذشته و حفاری تعدادی چاه اکتشافی در ناحیه مغان، وجود حجم قابل توجهی نفت سبک با درجه 34- 39 API اثبات شده است، که بدلیل ویژگی زمین­شناسی، تولید از این مخازن با افت فشار همراه است، از اين رو، این پروژه در جهت هموار کردن مسیر اکتشاف هیدروکربن در این ناحیه عملیاتی شده است.

مدیر طرح اکتشافی مغان پژوهشگاه صنعت نفت به اهداف کلی این پروژه نيز تاکید كرد و گفت: "شناسایی و تعیین روند تغییرات تخلخل و تراوایی در افق­های مخزنی سازندهای اجاق قشلاق و زیور“ و همچنین ”تهیه و بروزرسانی و استانداردسازی نقشه زمین­شناسی یکپارچه ناحیه مغان“ ازمهم‌ترين اهداف این پروژه محسوب می­شود.

ایشان در همین راستا ادامه داد: با توجه به تخریبی بودن سنگ مخزن حوضه رسوبی مغان، امکان تغییرات جانبی تخلخل و تراوایی در فواصل اندک وجود دارد که با توجه به چنین نکته­ای، بررسی و ارزیابی این تغییرات نیازمند برداشت اطلاعاتی است تا گستره مطالعاتی را بطور گسترده پوشش دهد، به همین منظور برداشت 550 متر مغزه و گامای سطحی از سازندهای مخزنی در دستور کار قرار گرفت.

مسئول طرح مغان در ارتباط با عملیات زمین­شناسی صحرایی و برداشت میدانی پروژه گفت: عملیات زمین شناسی صحرایی بیش از 25 درصد از حجم کل پروژه را در بر می گیرد، پر واضح است کار عملیاتی و برداشت میدانی با این وسعت، علاوه بر برنامه عملیاتی ویژه، کارگروه فنی با تجربه را نياز دارد .

به گفته محمدي، زمین­شناسان پژوهشگاه صنعت نفت و کارشناسان گروه نظارت مدیریت اکتشاف با حضور در ماموریت زمین­شناسی سطح­الارضی با هدف برداشت 550 متر مغزه و گامای سطحی از سازندهای مخزنی اجاق قشلاق و زیور و برداشت ستون چینه­شناسی به ضخامت 1743 متر از 2برش منتخب از نیمه جنوبی حوضه رسوبی مغان، با یک مرحله عملیات زمین شناسی صحرایی به مدت زمان تقریبی 2ماه با موفقیت به پایان رساندند.

مدير اين طرح در ارتباط با مطالعات آزمایشگاهی انجام شده ، افزود: در این پروژه علاوه بر 550 متر مغزه سطح­الارضی برداشت شده، 150 متر مغزه تحت­الارضی مربوط به 3 چاه (ارتاداغ، قیردره و دیگداش)، که در مجموع مطالعه و توصیف 700 متر مغزه مخزنی انجام شده است، تهیه و مطالعه 3000 مقطع نازک، آماده سازی و تهیه پلاگ در ارتباط با انجام آزمایشات تخلخل و تراوایی، آنالیز تصویری، راک تایپ برای 700 متر مغزه نيز صورت گرفت.

وي ادامه داد: علاوه بر آزمایشات، انجام مطالعات کامل رسوب­شناسی و آنالیزهای XRD, SEM و ICP به منظور مطالعات دیاژنز، تطابق زمین­شناسی سازندی و مدل سازی تخلخل و تراوایی نيز در این پروژه صورت پذیرفت.

پیمان محمدی به ويژگي‌ها و مشخصات اين منطقه اشاره كرد و افزود: حوضه رسوبی مغان تاریخ زمین­شناسی منحصر به فردی دارد و از يك‌سو مخازن هیدروکربوری ناحیه مغان از نوع مخازن ماسه­سنگی محسوب می­شوند و از سوي ديگر به دلیل ویژگی زمین­شناسی از تراوایی پایین برخوردار هستند ، تولید از این مخازن، با افت فشار همراه است که شرایط تولید بهینه از آن را با مشکل مواجه می­سازد.

ايشان در همين راستا تصريح كرد: ماسه سنگ­های مخزنی حوضه رسوبی مغان قابل مقایسه با مخازن نامتعارف در دیگر نقاط دنیا مانند ماسه سنگ­های مخزنی حوضه پرت استرالیا هستند که تحت تاثیر عواملی همچون سنگ­شناسی، شرایط زمان رسوبگذاری(بافت رسوبی) و مخصوصاً بعد از رسوبگذاری(دیاژنز)، رفتاری غیرمتعارف از خود نشان می­دهند، بطوری که جریان سیال و تولید بهینه مقرون به صرفه را با چالش همراه می­سازد.

به گفته محمدي علاوه بر تغییرات و تنوع سنگ­شناسی، بافت ماسه سنگ­ها، تکرار و تناوب واحدهای رسوبی در مقیاس قائم و در فواصل مکانی کوتاه، موجب ناهمگونیheterogeneity ) ) درونی مخزن گردیده است، بطوری که تفکیک زون­های مخزنی و تطابق و به نقشه درآوردن آنها در مقیاس حوضه را مشکل و در مواردی غیرممکن می­سازد.

در ادامه ایشان درمورد تهیه نقشه زمین­شناسی یکپارچه ناحیه مغان گفت: ” تهیه، بروزرسانی و استاندارد سازی نقشه زمین­شناسی یکپارچه ناحیه مغان“ از اهداف از پیش تعریف شده در این پروژه بود. كه تهیه، بروزرسانی، کارتوگرافی و GIS Ready  نقشه زمین شناسی حوضه رسوبی مغان در مقیاس 1.100.000 با استانداردهای شرکت ملی نفت ایران انجام شد و تهیه نقشه زمین­شناسی برای اولین بار در پژوهشگاه صنعت نفت در قالب این پروژه انجام شد.