اجرای طرح ملی سوخت گیاهی، نیازمند عزم ملی است

اجرای طرح ملی سوخت گیاهی، نیازمند عزم ملی است

بایودیزل، دوستدار سلامت و محیط زیست

اجرای طرح ملی سوخت گیاهی، نیازمند عزم ملی است

محدود بودن ذخایر و منابع سوخت‌های فسیلی از یک سو و آلودگی‌های محیط زیست و خسارت‌های جبران‌‌ناپذیر گازهای گلخانه‌ای ـ به ویژه دی‌اکسیدکربن ـ از سوی دیگر، تمام کشورها را بر آن داشته تا برای کشف منابع جایگزین از جمله بایودیزل (سوخت گیاهی) تلاش کنند.

با توجه به این که سوخت گیاهی 18 تا 20 درصد از انتشار گاز 2‌CO در محیط زیست کاهش می‌دهد، استفاده از آن توجیه‌پذیر است. براساس پیمان کیوتو، کشورهایی که نتوانند در کاهش انتشار این گاز موفق باشند، باید برای هر تن دی‌اکسیدکربن انتشار یافته، جریمه شوند؛ در همین حال چنانچه کشوری موفق به مهار انتشار این گاز شود به ازای هر تن کاهش
2‌CO، 10 تا 15 یورو جایزه خواهد گرفت، از این رو انتخاب بایودیزل به جای سوخت‌های با منشا فسیلی، انتخابی حساب شده و هوشمندانه است. در مقیاس جهانی، تمام کشورهایی که سوخت‌های فسیلی دارند، موضوع استفاده از سوخت‌های با منشا گیاهی را به شدت دنبال می‌کنند که در این بین، کشورهایی همچون برزیل، هند و چین،‌ به سبب امکان کشت گیاهان مختلف با دانه‌های روغنی، در تولید بایودیزل موفق‌تر هستند.

در ایران با توجه به شرایط اقلیمی آن، امکان استفاده از دانه‌های خوراکی همچون سویا و آفتابگردان همانند کشور برزیل وجود ندارد،‌ در نتیجه تمرکز روی دانه‌های غیرخوراکی مانند «جاتروفا» مقرون به صرفه‌تر است. به نحوی که اکنون در جنوب کشور و در منطقه بندرعباس، نمونه‌های آزمایشی متعددی از کشت گیاه «جاتروفا» وجود دارد. پژوهشگاه صنعت نفت به عنوان مجری سطح اول پژوهشی ـ که قطب زیست توده را در اختیار دارد ـ در حال حاضر استفاده از دانه‌های روغنی خوراکی و غیرخوراکی را در مقیاس نمونه، عملیاتی کرده و در حال تکمیل دانش فنی آن‌هاست.

بدون تردید امکان تحقق استفاده از سوخت گیاهی در کشور به عنوان یک طرح بزرگ ملی، نیازمند مشارکت فعال و همگرایی تمام سازمان‌های درگیر در این عرصه همچون شرکت پالایش و پخش، وزارت صنایع (در بحث خودروسازی)، وزارت نیرو (در بحث انرژی)، وزارت علوم (دانشگاه‌های کشور)،‌وزارت جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست است. برای تحقق این مهم، هم اکنون طرحی از سوی پژوهشگاه صنعت نفت ارائه شده که بر اساس آن، مواردی نظیر بررسی بازار جهانی و منطقه‌ای دانه‌های غیرخوراکی، محاسبه انرژی لازم در سامانه‌های پیوسته و غیرپیوسته، مقایسه روش‌های ابداع شده در پژوهشگاه،‌ استاندارد سازی سوخت‌های گیاهی در مقایسه با سوخت‌های فسیلی، انتخاب افزودنی‌های مجاز، آزمایش‌های کنترل کیفیت محصول،‌ آزمایش‌های موتوری و در نهایت بررسی‌های کامل اقتصادی با تکیه بر محاسبات مبتنی بر اعتبارات انرژی و ایجاد ارتباط مستمر و همگرا با سازمان‌های ذی‌ربط، از سوی نهاد ریاست جمهوری دنبال می‌شود. اهمیت پرداختن به موضوع بایودیزل به حدی است که در بیستمین کنگره جهانی نفت که چندی پیش در قطر برگزار شد، طی یک نشست تخصصی، بحث سوخت‌های با منشا گیاهی به عنوان یکی از محورهای اصلی این کنفرانس مورد توجه ویژه شرکت‌کنندگان و مدیران نفت و گاز دنیا قرار گرفت. دانه روغنی بعد از روغن‌کشی به دو محصول روغن و کنجاله (کود بیولوژیک) تقسیم می‌شود.

در فرآیند انجام شده در پژوهشگاه صنعت نفت، روغن تحت واکنش transestrification با استفاده از الکل‌های سبک و کاتالیست‌های داخلی، تبدیل با استراسیدهای چرب می‌شود که نقش بایودیزل دارد، سپس محصول به دست آمده با درصدهای مختلف، با گازوئیل مخلوط و به عنوان سوخت غیرفسیلی مورد مصرف قرار می‌گیرد، همچنین محصول جانبی این فرایند، ترکیب شیمیایی گلسیرین است که در صنایع آرایشی، شیمیایی،‌ بهداشتی و صابون‌سازی کاربرد فراوان دارد.