با هدف مدیریت آب مخازن از سوی پژوهشگاه صنعت نفت
دانش فنی ژل پلیمر نانو کامپوزیت بومی شد
رئیس پژوهشکده علوم و تکنولوژی پلیمر پژوهشگاه صنعت نفت، از ثبت ملی دانش فنی ساخت ژل‌های پلیمری مورد استفاده در مدیریت آب مخزن و ازدیاد برداشت از مخازن خبر داد و گفت: فرآیند ثبت بین‌المللی دانش فنی این مواد نیز، در حال انجام است.
محمود همتی اظهار داشت: دانش فنی ژل نانو کامپوزیت متناسب با شرایط مخازن نفتی کشور در مدت 5 سال به دست آمده است.
محمود همتی با بیان این که هم اکنون ازدیاد برداشت از مخازن (EOR) و بهبود روش‌های برداشت (IOR) به روش‌های مختلف انجام می‌شود، افزود: برداشت از مخازن نفتی در 3 مرحله برداشت اولیه به میزان حدود 20 تا 50 درصد با استفاده از نیروی طبیعی مخزن، برداشت ثانویه به میزان حدود 30 درصد با استفاده از روش‌های تزریق آب و گاز انجام می‌شود. وی با اشاره به این که برداشت سوم برای استخراج نفت خام باقیمانده، به روش حرارتی (احتراق در چاه یا تزریق آب داغ)، مواد شیمیایی (محلول‌های پلیمری) و روش‌های امتزاجی (استفاده از گاز CO2) انجام می‌شود، گفت: هم اکنون بیشتر مخازن نفتی ایران در وضعیت برداشت ثانویه قرار دارند.
همتی با تاکید بر فعالیت‌های انجام شده در این پژوهشکده در زمینه ازدیاد برداشت و مدیریت آب مخزن گفت: پس از تولید و برداشت اولیه از مخازن، ضروری است به میزان مشخصی آب یا گاز با هدف افزایش برداشت، به مخزن تزریق و روند حرکت سیال داخل مخزن کنترل شود.
کاربرد ژل در مدیریت آب مخازن نفتی
رئیس پژوهشکده علوم و تکنولوژی پلیمر پژوهشگاه صنعت نفت با اشاره به روند اجرای پروژه‌های مدیریتی آب مخزن گفت: اگر مقدار تولید آب از چاه به دلیل شکاف طبیعی مخزن یا افزایش تزریق آب برای ازدیاد برادشت افزایش یابد و چاه به مرحله آب‌دهی برسد، این امر سبب بالا رفتن «واترکات» چاه می‌شود.
همتی ادامه داد: در این حالت، تاسیسات رو زمینی قادر به جداسازی آب از نفت نیست و باید پس از شناسایی منشا شکاف‌ها، از ژل‌ها با روش‌های دیگر برای مدیریت آب مخزن استفاده شود.
وی تصریح کرد: در این روش، ترک‌ها (شکاف‌ها) و سطح مخروطی آب مخزن با استفاده از ژل پوشیده خواهد شد و از افزایش و بالا آمدن بیش از اندازه آب در مخازن جلوگیری می‌شود.
به گفته همتی، این ژل‌ها متناسب با شرایط مخازن کشور در برابر دما تا حدود 90 درجه سانتیگراد و شوری 260 هزار ppm مقاوم بوده و نسبت به نمونه‌های مشابه خارجی از پایداری بیشتری برخوردار است.
رئیس پژوهشکده علوم و تکنولوژی پلیمر پژوهشگاه صنعت نفت یادآ‌ور شد: پیش از این، از سیمان، کلسیم کربنات و پکرها برای مدیریت آب مخازن استفاده می‌شد، اما استفاده از ژل در مقایسه با دیگر روش‌ها، بهتر و مقاوم‌تر است.
وی با بیان این که از مدت‌ها پیش، پروژه‌هایی در زمینه هیدروژل‌های نانو کامپوزیتی در این پژوهشکده تعریف، اجرا و ژل مورد نظر نیز ساخته شده است، افزود: با همکاری پژوهشکده مهندسی نفت، ارزیابی آزمایشگاهی این ژل انجام و مقرر شد در یکی از چاه‌های نفتی مورد استفاده قرار گیرد.
همتی اضافه کرد: ژل‌های به کار رفته باید از استحکام، پایداری و عمق نفوذ بالا برخوردار باشند و بین درصد جذب آب و سایر عوامل یاد شده، رابطه بهینه و منطقی وجود داشته باشد.
وی با اشاره به پروژه‌های تحقیقاتی انجام شده در پژوهشکده علوم و تکنولوژی پلیمر در زمینه کاربرد پلیمرها در مدیریت آب مخازن نفتی، از طراحی و کاربرد ژل پلیمر در تعدیل مخروطی شدن آب سازند در چاه شماره 13 آب تیمور و تهیه مدل آزمایشگاهی و تجهیزات مورد نیاز برای بررسی حرکت مخروطی آب در حضور ژل پلیمر خبر داد و گفت: همچنین تهیه و سنتز ژل پلیمر مناسب برای تعدیل مشکل مخروطی شدن آب میدان اهواز آسماری از دیگر پروژه‌های آزمایشگاهی انجام شده در این زمینه است.
رئیس پژوهشکده علوم و تکنولوژی پلیمر پژوهشگاه صنعت نفت اظهار داشت: هم اکنون پروژه‌ای به صورت مشترک میان پژوهشکده پلیمر و پژوهشکده مهندسی نفت و شرکت‌های نفت و گاز اروندان، مناطق نفت مرکزی و فلات قاره با هدف افزایش بازده برداشت از مخازن با استفاده از مواد پلیمری در حال برنامه‌ریزی و اجراست.
همتی ساخت عامل پلیمری کاهنده نیروی اصطکاک سیال (نیروی درگ موسوم به DRA) مورد استفاده در خطوط انتقال مواد نفتی، ساخت افزودنی‌های پلیمری کاهنده نقطه ریزش برای بهبود جریان نفت خام‌های واکسی، طراحی و ساخت دسپرسنت‌ها (پراکنده‌کنندها) و بازدارندهای پلیمری را از جمله پروژه‌های انجام شده در حوزه انتقال فرآورده‌های نفتی برشمرد و افزود: پیشنهاد پروژه (پروپوزال) اجرای این طرح‌ها به بخش‌های مختلف صنعت نفت ـ از جمله شرکت ملی نفت ایران ـ برای اجرا ارسال شده است.
