طرح پالایشگاه گاز، از جمله برنامه‌های مهم پژوهشگاه صنعت نفت در جهت تحقق خودکفایی در صنعت نفت و حمایت از تولید ملی به‌شمار می‌رود که اقدامات اولیه آن در حال انجام است. ویژگی‌های این طرح ملی اهداف، دستاوردها و دلایل حرکت در این مسیر، از جمله موضوعاتی بود که در گفت‌وگو با رئیس پژوهشکده گاز پژوهشگاه صنعت نفت در مورد آن جویا شدیم
مهندس ساسان صدرایی دوران دبیرستان خود را در البرز گذرانده و مانند هر البرزی، آن را یکی از افتخارات خود می‌داند. در دوران تحصیل فوق‌لیسانس در مؤسسه استاندارد مشغول به کار شد و پس از آن به عنوان مهندس فرایند در طرح احداث پالایشگاه هفتم شرکت داشت. وی از سال 73 به عنوان پژوهنده، فعالیت خود را در پژوهشگاه صنعت نفت آغاز کرد و چندی بعد از آن رئیس پژوهشکده گاز و پژوهشکـده مهندسی شد. صدرایی 4 سال نیز به عنوان معاون فناوری پژوهشگاه صنعت نفت فعالیت کرد و هم اکنون به عنوان رئیس پژوهشکده گاز مشغول به کار است.
■ همان‌‌طور کـه پیشتر اعلام شده، طراحی پالایشگـاه گاز به عنوان یک طـرح بزرگ ملی، از سوی پژوهشگاه صنعت نفت آغاز شده است؛ لطفاَ به ویژگی‌هایی این طرح ملی اشاره بفرمایید.
پالایشگاه گاز ملی یعنی پالایشگاهی کـه طراحی آن کاملاً ایرانی خواهـد بود. به عبـارت بهتر و دقیق‌تر، لیسانس این پالایشگاه و دانش به‌کار رفته در آن، متعلق به پژوهشگاه بوده و تحت نظر این نهاد نصب و راه‌اندازی خواهد شد.
البته باید به این نکته توجه داشت که ساخت پالایشگاه گاز، بی‌تردید به تجهیزاتی نیاز است که تولید آن در داخل انجام نمی‌گیرد و این موضوعی کاملاً طبیعی است، زیرا ساخت برخی از قطعات صرفه اقتصادی ندارد، با این حال در پروژه پالایشگاه گاز با نشان ملی، عمده تجهیزات و قطعات از سوی سازندگان داخلی تولید و ساخته خواهد شد.
تأکید بر این نکته هم ضروری است که در حال حاضر، دانش و فناوری ساخت این پالایشگاه به طور کامل در کشور وجود دارد و وقت آن رسیده که این توان در مرحله عمل و واقعیت به نماییش گذاشته شوند، لذا از این پس، تمام پالایشگاه‌های گازی کشور از دریافت لیسانس خارجی بی‌نیاز خواهند بود.
■ وضعیت اجرایی این پروژه در چه مرحله‌ای است و محل دقیق ساخت آن کجاست؟
محل ساخت و اجرای این پالایشگاه در میدان هالگان و سفید باغون خواهد بود که در حال حاضر، ساختار اجرایی طرح آن نهایی شده و تفاهم‌های اولیه برای انعقاد قرارداد EPCF آن به امضا رسیده است.
البته پژوهشگاه در کنار این طرح، اهداف بلندمدت دیگری هم دارد که برای تحقق بخشیدن به آنها برای ارتقای سطح دانش کشور در این حوزه، از بسیاری مؤسسات آموزشی و علمی، به‌ویژه دانشگاه امیرکبیر و مجموعه‌ای از شرکت‌های توانمند داخلی، استفاده خواهد شد. در خصوص این طرح باید اضافه کنم که پژوهشگاه صنعت نفت در حکم صاحب لیسانس طرح، کلیت آن را تحت نظارت خواهد داشت، ضمن این که طرح مزبور، از نظر پژوهشگاه و بسیاری از کارشناسان، پروژه‌ای کم‌ریسک خواهد بود، زیرا لیسانس تمامی بخش‌های مختلف آن که در گذشته از طریق شرکت‌های بزرگ و معتبر خارجی فراهم می‌شد، هم اکنون از سوی پژوهشگاه صنعت نفت ارائه خواهد شد.
■ به نظر شما اجرای این پروژه، تا چه حد بر ارتقای توانمندی سازندگان داخلی، اثر خواهد گذاشت؟
اجرای این پروژه، بر فعالیت‌های آتی صنعت نفت، تأثیر بسیار چشمگیری خواهد داشت، زیرا این صنعت از صاحب لیسانس ایرانی راضی‌تر خواهد بود تا از فعالیت لایسنسورهای خارجی، ضمن این که تجربه‌های گذشته نیز این را به خوبی نشان داده که رفتار لیسانس خارجی با رفتار صاحب لیسانس ایرانی کاملاً متفاوت است.
■ منظورتان از این تفاوت رفتار چیست؟
ببینید، به عنوان نمونه، در یکی از مجتمع‌ها، نخستین واحدهای تحت لیسانس ایرانی از سوی پژوهشگاه، طراحی، نصب و راه‌اندازی شد، اما به دلیل تغییر خوراک یکی از این واحدها مشکلاتی پدید آمد که خروجی آن با آنچه مورد نظر مجتمع بود، تطابق نداشت.
اگرچه از نظر قانونی مسوولیتی متوجه پژوهشگاه نبود، اما اصلاح کار را پذیرفت و بدون دریافت کوچک‌ترین هزینه‌ای و در کوتاه‌ترین زمان ممکن، مشکل را برطرف کرد. حال اگر صاحب لیسانس یک کشور خارجی بود، در بروز این نقص فنی، مسوولیتی برعهده نمی‌گرفت و در صورت رفع این نقص فنی، هزینه گزافی در قبال آن تقاضا می‌کرد، اما صاحب لیسانس ایرانی، هیچ‌گاه مشتری خود را تنها نمی‌گذارد.
■ در حال حاضر، این پروژه بزرگ ملی در چه مرحله‌ای است؟
هم اکنون در مراحل اولیه اجرای این پروژه ملی هستیم و طرح کلی و شماتیک آن را ترسیم کرده و برآوردهای اولیه آن را هم انجام داده‌ایم؛ درواقع ما از نظر دانش فنی، به درجه‌ای از بلوغ رسیده‌ایم که این پالایشگاه را طراحی و عمده قطعات مورد نیاز آن را در داخل تولید کنیم. مذاکرات اولیه و تفاهم‌نامه‌های مقدماتی آن هم میان کارفرما و پیمانکار اصلی انجام شده است.
■ به نظر شما توان تولیدکنندگان و متخصصان ایرانی در ساخت پالایشگاه ملی، از صفر تا 100 اجرای پروژه چقدر است؟
برای پاسخ به این سؤال، باید به پروژه‌های انجام شده در سال‌های قبل مراجعه کنیم و بهترین مثال برای آن، طرح توسعه پالایشگاه شازند اراک است که در اجرای واحد ایزومریزاسیون آن، به غیر از کمپرسورها و برخی از ابزار دقیق، بسیاری از تجهیزات آن، به همت صنعتگران داخلی ساخته شد، چنان که حدود 80 درصد تجهیزات به‌کار رفته در آن، ساخت داخل است و بدون تردید، در آینده برای احداث پالایشگاه‌های گاز، به 90 درصد خواهد رسید، ضمن این که هم اکنون، ارتباط و همکاری مطلوبی بین وزارت نفت و سازندگان داخلی به‌وجود آمده است.
