معاونت فناوری و روابط بین الملل پژوهشگاه صنعت نفت، با هدف استفاده حداکثری از ظرفیت های بزرگ ترین مرکز تحقیقاتی کشور، پروژه هایی با عنوان ” پروژه های متقاضی محور داخلی” را تعریف کرده است. در همین رابطه چندین پروژه تعریف و به ثمر رسیده اند که در صدر آنها نام پایلوت نمک زدا به چشم می خورد که بسیار مورد نیاز صنعت است.
این ها بخشی از صحبت های امیر عباس حسینی جانشین رییس و معاون فناوری و روابط بین الملل پژوهشگاه صنعت نفت است که در این مصاحبه با برشمردن ضرورت های بازنگری در سبد پروژه ها، اولویت های فناوری در پردیس ها را تشریح کرده است.
درمقایسه با سالهای گذشته، پژوهشگاه از نظر تعداد پروژه ودرآمد در چه وضعیتی قرار دارد؟
یکی از شاخص های خیلی خوب در این مورد قراردادهای پژوهشگاه است؛ علیرغم تمامی ملاحظاتی که به خاطر شرایط بودجه ای کشور داشتیم، اما حجم قراردادها در سال 93 افزایش پیدا کرده است.
پژوهشگاه در مسیر تعریف و اخذ پروژه های با ارزش بالا حرکت کرده است و همین امر باعث افزایش درآمد سازمان شده است. انتظارات و نیازهای صنعت از پژوهشگاه هم تغییر کرده و خواستار تدوین دانش های اساسی و حل فناورانه مشکلات خود است.
لطفا درباره بازنگری در سبد پروژه ها نیز توضیح دهید.
ما در پایش های پژوهشگاه به این موضوع رسیدیم که در حال حاضر سازمان با 40% ظرفیت خود در حال فعالیت است.بنابراین ما باید این بازنگری در سبد پروژه ها را ادامه دهیم تا به نقطه مطلوب برسیم.بازنگری و محدود شدن سبد پروژه ها به معنی محدود شدن کار نیست بلکه سبد پروژه های ما باید معطوف به بخش های خاصی از صنعت باشد. برنامه ششم توسعه از سال 95 شروع می شود و دراین برنامه برای پژوهشگاه نقش های ویژه ای دیده شده است. ما باید برای این برنامه ظرفیت سازی کرده باشیم تا بتوانیم به موقع با جریان استراتژی صنعت نفت کشور، هم سو شویم.
اولویت های سال آینده چه موضوعاتی هستند ؟
اولویت اساسی ما در بخش بالادستی است که پردیس های دیگر را هم در بر می گیرد، در واقع همه حوزه های بالادست و پایین دست به نحوی مرتبط با مسائل زیست محیطی اند. ما باید درموضوع توسعه فناوری در مخازن و میادینی که به ما واگذار شده اند خودمان را توسعه دهیم تا حفظ و توسعه فناورانه میادین به نحو احسن مدیریت شود.
این موضوع آن قدر مهم است که برای آن، سازمانی مستقل پیش بینی شده است. هدف این است که ما به عنوان مشاور فناوری صنعت نفت، در جمیع مسائل تحت الارضی و سطح الارضی این مخازن بتوانیم به موضوع ازدیاد برداشت کمک کنیم. طبیعتا منابع غیر متعارف نیز باید مطالعه شوند، اما اولویت مخازنی است که به ما واگذار شده است.
در حوزه پایین دست چه اقداماتی را در دست اقدام دارید؟
در پایین دست، اولویت ما تمرکز به توسعه برخی لایسنس های مورد نیاز صنعت نفت است. برخی از آنها را باید ارتقاء دهیم و برخی دیگر را باید شروع کنیم. به طور مثال موضوع نمک زدا یا بحث شیرین سازی از چالش های آینده اند که ما باید در توسعه آن ها بکوشیم.
بخشی از پایین دست نیز باید به بالادست کمک کند. به خصوص در حوزه های شیمیایی باید پایین دست و بالادست به طور مشترک فعالیت ها را پیش ببرند؛ به عبارت دیگر اگر ما بتوانیم در تامین مواد شیمیایی مورد نیاز بالادستی به خودکفایی برسیم، گام بلندی برای اثبات حضور پژوهشگاه در بازار صنعت نفت و گاز برداشته ایم.
امروزه همگام با توسعه فعالیت های صنعتی، حفظ محیط زیست نیز در کانون توجه قرار گرفته است. در این خصوص چه برنامه هایی دارید؟
ما در انجام پروژه های مدیریت کربن بهترین مرجع صنعت نفت هستیم و این باید توسعه پیدا کند. ما برای اولین بار در پژوهشگاه “شورای عالی کربن” راه اندازی کردیم که پروژه های بسیار خوب و افراد توانمندی در آن داریم. پژوهشگاه در بحث خوردگی مهم ترین مرجع صنعت نفت کشور و عضو شورای عالی سیاست گذاری خوردگی است و در این موضوع تجربیات فوق العاده ارزنده ای داریم که پیش از این می تواند در خدمت صنعت قرار گیرد.
به نظر شما بهترین اتفاقی که در سال 93 برای پژوهشگاه رخ داده، چه بوده است؟
بهترین اتفاق تایید و تصویب برنامه راهبردی سازمان در نهاد بال دستی و سیاست گذارخود، یعنی هیئت امنای پژوهشگاه بود. بسیاری از مباحث مانند طرح ارزیابی 360 درجه، نظام آراستگی و موضوعاتی از این قبیل برای اولین بار اتفاق افتاد که به بازدهی بیشتر سیستم منجر خواهد شد.
به نظر من این که هیئت امنا بپذیرد که ادبیات جدید قابلیت اجرایی شدن دارد و به بهبود سازمان و چابک سازی آن کمک می کند نشان می دهد که ما در همه عرصه ها حضور داشته ایم و ما بهترین ثمرهء فعالیت های خود را در آنجا دیدیم.
در مورد عملکرد و تشویق افراد توضیح می دهید ؟
طبیعتا موضوعاتی مانند اضافه کار، پاداش، ترفیع باید به کیفیت عملکرد مرتبط باشند؛ ما اصرار داریم که ترفیع اعضای هیئت علمی به عملکرد آن ها وصل شود و در مورد آن اقداماتی هم در حال انجام شدن است و ثمرات این موضوع را هم در آینده نزدیک خواهیم دید.
کسی باید پاداش کامل بگیرد که راندمان پروژه اش 100 درصد است، این تفاوت قائل شدن برای افرادی که می خواهند کار کنند انگیزه ایجاد می کند.
لطفا در مورد برنامه های معاونت فناوری برای استفاده از ظرفیت های خالی پژوهشگاه هم توضیح بفرمایید.
ما برای استفاده حداکثری از ظرفیت های خالی پژوهشگاه، پروژه هایی با عنوان ” پروژه های متقاضی محور داخلی” تعریف کردیم.
متقاضی این پروژه ها معاونت فناوری است، در واقع این ها ایده هایی اند که مقداری روی آن کار شده است اما در حلقه فناوری به مرحله مطالعه بازار نرسیده اند. حال اگر پروژه ای ظرفیت رسیدن به مرحله آزمایشگاهی را داشته باشد و توان ثمردهی آتی داشته باشد مطالعات بازار روی آن انجام می شود.
در همین زمینه یکی از پروژه های افتخار آمیز پژوهشگاه، پایلوت نمک زداست، این پروژه به طور کاملا درونی حمایت شده، توسعه پیدا کرده و به مقیاس پایلوت رسیده است. نمک زدا یکی از شاخص ترین 25 پروژه ای هست که این گونه مورد حمایت قرار گرفته است. پروژه های بسیار مهمی درحوزه مواد شیمیایی صنعت حفاری داریم که مورد حمایت خودمان است و در آینده به پروژه کیمیا اضافه می شوند. در بحث های نفت سنگین و فوق سنگین در حال فعالیت هستیم، در موضوع افزایش ازدیاد برداشت از مخازن نفت سنگین ایران مثل سروش، نوروز، غرب کارون هم اگرچه در اولویت نیستند اما بخشی از وظایف اند که برای آینده صنعت نفت داریم.
ما برای اولین بار در سند راهبردی پژوهشگاه، برای عملکرد ها، شاخص تعریف کرده ایم. با همه ذینفعان پژوهشگاه در تدوین این شاخص ها همفکری شد و به این ترتیب ما در چهار حوزه مشتری، فناوری، برنامه ریزی راهبردی و موضوعات مالی، هجده شاخص کلیدی عملکرد تعریف کرده ایم، این اتفاق موجب می شود حرف های ما کمی از حالت کیفی، به کمی تبدیل شود و با شاخص پذیری، قابل اندازه گیری می شوند.
چه معیارهایی برای تعریف و حمایت از اینگونه پروژه ها که تقاضای صنعت را ندارند وجود دارد؟
اولین اصل این است که باید در چارچوب راهبردهای برنامه باشد، اصل دوم این که باید بازار داشته باشد. همه پروژه ها حتما باید به یک محصول یا دانش ختم شده و یا به مرحله ای از فرآیند تکمیل دانش برسند. برای مثال اکنون نمک زدا تا مقیاس پایلوت رسیده است، در این مرحله باید به صنعت معرفی شده و برای آن شرکای داخلی و خارجی پیدا شوند.
فناوری های تدوین شده در پژوهشگاه چگونه به صنعت معرفی می شوند؟
این بازاریابی توسط ترکیبی از صف و ستاد صورت می گیرد. وظیفه ستاد تسهیل گری است، ارتباط با صنعت تعاملی صورت می دهد و تیم های تخصصی را با خود همراه می کند تا وارد مذاکرات شوند.
شرکت های دانش بنیان به عنوان یکی از رویکردهای محوری دولت و وزارت نفت در چه شرایطی قراردارند؟
ما در این مورد از قانون و چارچوب های مشخص شده تبعیت می کنیم. نکته مهم برای ما این است که سبد شرکت هایمان را به اهدافی مشخص شده، معطوف کنیم، درحال حاضر یکی از شرکت ها ثبت شده و در حال فعالیت است و دو شرکت هم در حال طی کردن مراحل ثبت هستند و این اولین بار است که در صنعت نفت چنین اتفاقی رخ می دهد.
در سال 94 انشاا… تعدادی از این شرکت ها را خواهیم داشت که یکی از آن ها در حوزه خدمات حفاری فعالیت خواهد داشت و در بخش پایین دستی حوزه های کاتالیست، نانو و مهندسی و جی تی ال را داریم. امیدواریم در سال 94 این شرکت ها محصولات و عملکرد شاخصی نشان دهند چرا که برخی وارد پروژه ها شده اند و در برخی موارد موضوع خط تولید آن ها نهایی شده است.
سال 93 شاهد ادغام هایی در واحدها بودیم،آیا برنامه ای برای ادغام پژوهشکده ها در برنامه های سال آینده دیده شده است؟
بله ما در پایش ها به برخی ادغام ها رسیدیم، به این معنی که متوجه شدیم برخی واحدها با هم شباهت فعالیت و موازی کاری دارند. اگر خرد جمعی به این جمع بندی برسد که باید ادغام های دیگری هم انجام شود حتما انجام می دهیم. این تغییرات فقط در پردیس ها اتفاق نمی افتد، بلکه در ستاد و حتی حوزهء معاونت ها، ازجمله معاونت فناوری ممکن است این اتفاق بیافتد؛ چرا که همه واحدها از ستاد و صف تلاش می کنند که پروژه های پژوهشی ما به بهترین شکل ممکن انجام شود و پیش برود، پس ما باید از همه بهتر باشیم تا بتوانیم این معنی را در واحدهای دیگر مستقر کنیم.
