معاونت فناوري و روابط بين الملل پژوهشگاه صنعت نفت، با هدف استفاده حداكثري از ظرفيت هاي بزرگ ترين مركز تحقيقاتي كشور، پروژه هایی با عنوان ” پروژه های متقاضی محور داخلی” را تعريف كرده است. در همين رابطه چندين پروژه تعريف و به ثمر رسيده اند كه در صدر آنها نام پایلوت نمک زدا به چشم مي خورد كه بسيار مورد نياز صنعت است.

اين ها بخشي از صحبت هاي امير عباس حسيني جانشين رييس و معاون فناوري و روابط بين الملل پژوهشگاه صنعت نفت است كه در اين مصاحبه با برشمردن ضرورت هاي بازنگري در سبد پروژه ها، اولويت هاي فناوري در پرديس ها را تشريح كرده است.

درمقایسه با سالهای گذشته، پژوهشگاه از نظر تعداد پروژه ودرآمد در چه وضعیتی قرار دارد؟

یکی از شاخص های خیلی خوب در این مورد قراردادهای پژوهشگاه است؛ علیرغم تمامي ملاحظاتی كه به خاطر شرایط بودجه ای کشور داشتيم، اما حجم قراردادها در سال 93 افزايش پيدا كرده است.

پژوهشگاه در مسیر تعريف و اخذ پروژه های با ارزش بالا حرکت کرده است و همین امر باعث افزایش درآمد سازمان شده است. انتظارات و نیازهای صنعت از پژوهشگاه هم تغییر کرده و خواستار تدوين دانش هاي اساسي و حل فناورانه مشكلات خود است.

لطفا درباره بازنگري در سبد پروژه ها نيز توضيح دهيد.

ما در پایش های پژوهشگاه به این موضوع رسیدیم که در حال حاضر سازمان با 40% ظرفیت خود در حال فعالیت است.بنابراین ما باید این بازنگری در سبد پروژه ها را ادامه دهیم تا به نقطه مطلوب برسیم.بازنگری و محدود شدن سبد پروژه ها به معنی محدود شدن کار نیست بلكه سبد پروژه های ما باید معطوف به بخش های خاصی از صنعت باشد. برنامه ششم توسعه از سال 95 شروع می شود و دراین برنامه برای پژوهشگاه نقش های ویژه ای دیده شده است. ما باید برای این برنامه ظرفیت سازی کرده باشیم تا بتوانیم به موقع با جریان استراتژی صنعت نفت کشور، هم سو شویم.

اولویت های سال آینده چه موضوعاتی هستند ؟

اولویت اساسی ما در بخش بالادستي است که پردیس های دیگر را هم در بر می گیرد، در واقع همه حوزه های بالادست و پایین دست به نحوی مرتبط با مسائل زیست محیطی اند. ما باید درموضوع توسعه فناوری در مخازن و میادینی که به ما واگذار شده اند خودمان را توسعه دهیم تا حفظ و توسعه فناورانه ميادين به نحو احسن مديريت شود.

این موضوع آن قدر مهم است که برای آن، سازمانی مستقل پیش بینی شده است. هدف این است که ما به عنوان مشاور فناوری صنعت نفت، در جمیع مسائل تحت الارضی و سطح الارضی این مخازن بتوانیم به موضوع ازدیاد برداشت کمک کنیم. طبیعتا منابع غیر متعارف نيز باید مطالعه شوند، اما اولویت مخازنی است که به ما واگذار شده است.

در حوزه پايين دست چه اقداماتي را در دست اقدام داريد؟

در پایین دست، اولویت ما تمرکز به توسعه برخی لایسنس های مورد نیاز صنعت نفت است. برخی از آنها را باید ارتقاء دهیم و برخی دیگر را باید شروع کنیم. به طور مثال موضوع نمک زدا یا بحث شیرین سازی از چالش های آینده اند که ما باید در توسعه آن ها بكوشيم.

بخشی از پایین دست نیز باید به بالادست کمک کند. به خصوص در حوزه های شیمیایی بايد پايين دست و بالادست به طور مشترك فعاليت ها را پيش ببرند؛ به عبارت دیگر اگر ما بتوانیم در تامين مواد شیمیایی مورد نیاز بالادستی به خودکفایی برسیم، گام بلندی برای اثبات حضور پژوهشگاه در بازار صنعت نفت و گاز برداشته ايم.

امروزه همگام با توسعه فعاليت هاي صنعتي، حفظ محيط زيست نيز در كانون توجه قرار گرفته است. در اين خصوص چه برنامه هايي داريد؟

ما در انجام پروژه های مدیریت کربن بهترین مرجع صنعت نفت هستیم و این باید توسعه پیدا کند. ما برای اولین بار در پژوهشگاه “شورای عالی کربن” راه اندازی کردیم که پروژه های بسیار خوب و افراد توانمندی در آن داریم. پژوهشگاه در بحث خوردگی مهم ترین مرجع صنعت نفت کشور و عضو شورای عالی سیاست گذاری خوردگی است و در این موضوع تجربيات فوق العاده ارزنده اي داريم كه پيش از اين مي تواند در خدمت صنعت قرار گيرد.

به نظر شما بهترین اتفاقی که در سال 93 برای پژوهشگاه رخ داده، چه بوده است؟

بهترین اتفاق تاييد و تصويب برنامه راهبردی سازمان در نهاد بال دستی و سیاست گذارخود، یعنی هیئت امنای پژوهشگاه بود. بسیاری از مباحث مانند طرح ارزیابی 360 درجه، نظام آراستگی و موضوعاتی از این قبیل براي اولين بار اتفاق افتاد كه به بازدهي بيشتر سيستم منجر خواهد شد.

به نظر من این که هیئت امنا بپذیرد که ادبیات جدید قابلیت اجرایی شدن دارد و به بهبود سازمان و چابک سازی آن کمک می کند نشان می دهد که ما در همه عرصه ها حضور داشته ایم و ما بهترین ثمرهء فعالیت های خود را در آنجا دیدیم.

در مورد عملکرد و تشویق افراد توضیح می دهید ؟

طبيعتا موضوعاتی مانند اضافه کار، پاداش، ترفیع باید به كيفيت عملکرد مرتبط باشند؛ ما اصرار داريم که ترفیع اعضای هیئت علمی به عملکرد آن ها وصل شود و در مورد آن اقداماتی هم در حال انجام شدن است و ثمرات این موضوع را هم در آينده نزديك خواهیم دید.

کسی باید پاداش كامل بگیرد که راندمان پروژه اش 100 درصد است، این تفاوت قائل شدن برای افرادی که می خواهند کار کنند انگیزه ایجاد می کند.

لطفا در مورد برنامه هاي معاونت فناوري براي استفاده از ظرفيت هاي خالي پژوهشگاه هم توضيح بفرماييد.

ما برای استفاده حداكثري از ظرفيت هاي خالي پژوهشگاه، پروژه هایی با عنوان ” پروژه های متقاضی محور داخلی” تعريف كرديم.

متقاضی این پروژه ها معاونت فناوری است، در واقع این ها ايده هایی اند که مقداري روی آن کار شده است اما در حلقه فناوری به مرحله مطالعه بازار نرسیده اند. حال اگر پروژه اي ظرفيت رسيدن به مرحله آزمایشگاهی را داشته باشد و توان ثمردهي آتي داشته باشد مطالعات بازار روی آن انجام می شود.

در همين زمينه یکی از پروژه های افتخار آميز پژوهشگاه، پایلوت نمک زداست، این پروژه به طور کاملا درونی حمایت شده، توسعه پیدا کرده و به مقياس پایلوت رسيده است. نمك زدا یکی از شاخص ترين 25 پروژه ای هست که این گونه مورد حمایت قرار گرفته است. پروژه های بسیار مهمی درحوزه مواد شیمیایی صنعت حفاری داریم که مورد حمایت خودمان است و در آینده به پروژه کیمیا اضافه می شوند. در بحث های نفت سنگین و فوق سنگین در حال فعاليت هستیم، در موضوع افزایش ازدیاد برداشت از مخازن نفت سنگین ایران مثل سروش، نوروز، غرب کارون هم اگرچه در اولویت نیستند اما بخشی از وظایف اند که برای آینده صنعت نفت داریم.

ما برای اولین بار در سند راهبردی پژوهشگاه، برای عملکرد ها، شاخص تعریف کرده ایم. با همه ذینفعان پژوهشگاه در تدوین این شاخص ها همفكري شد و به این ترتیب ما در چهار حوزه مشتری، فناوری، برنامه ریزی راهبردی و موضوعات مالی، هجده شاخص کلیدی عملکرد تعریف کرده ایم، این اتفاق موجب می شود حرف های ما کمی از حالت کیفی، به کمی تبدیل شود و با شاخص پذیری، قابل اندازه گیری می شوند.

چه معیارهایی برای تعریف و حمایت از اینگونه پروژه ها که تقاضای صنعت را ندارند وجود دارد؟

اولین اصل این است که باید در چارچوب راهبردهای برنامه باشد، اصل دوم این که باید بازار داشته باشد. همه پروژه ها حتما باید به یک محصول یا دانش ختم شده و یا به مرحله ای از فرآیند تکمیل دانش برسند. براي مثال اكنون نمک زدا تا مقياس پایلوت رسيده است، در اين مرحله بايد به صنعت معرفي شده و براي آن شركاي داخلی و خارجی پیدا شوند.

فناوري هاي تدوين شده در پژوهشگاه چگونه به صنعت معرفي مي شوند؟

این بازاریابی توسط ترکیبی از صف و ستاد صورت می گیرد. وظیفه ستاد تسهیل گری است، ارتباط با صنعت تعاملی صورت می دهد و تیم های تخصصی را با خود همراه می کند تا وارد مذاکرات شوند.

شرکت های دانش بنیان به عنوان یکی از رویکردهای محوری دولت و وزارت نفت در چه شرایطی قراردارند؟

ما در این مورد از قانون و چارچوب های مشخص شده تبعیت می کنیم. نکته مهم برای ما این است که سبد شرکت هایمان را به اهدافی مشخص شده، معطوف كنيم، درحال حاضر یکی از شرکت ها ثبت شده و در حال فعالیت است و دو شرکت هم در حال طی کردن مراحل ثبت هستند و این اولین بار است كه در صنعت نفت چنین اتفاقی رخ مي دهد.

در سال 94 انشاا… تعدادی از این شرکت ها را خواهیم داشت که یکی از آن ها در حوزه خدمات حفاری فعالیت خواهد داشت و در بخش پایین دستی حوزه های کاتالیست، نانو و مهندسی و جی تی ال را داریم. امیدواریم در سال 94 این شرکت ها محصولات و عملکرد شاخصی نشان دهند چرا که برخی وارد پروژه ها شده اند و در برخی موارد موضوع خط تولید آن ها نهایی شده است.

سال 93 شاهد ادغام هایی در واحدها بودیم،آیا برنامه ای برای ادغام پژوهشکده ها در برنامه های سال آینده دیده شده است؟

بله ما در پایش ها به برخی ادغام ها رسیدیم، به این معنی که متوجه شدیم برخی واحدها با هم شباهت فعالیت و موازی کاری دارند. اگر خرد جمعی به این جمع بندی برسد که باید ادغام های دیگری هم انجام شود حتما انجام می دهیم. این تغییرات فقط در پردیس ها اتفاق نمی افتد، بلکه در ستاد و حتی حوزهء معاونت ها، ازجمله معاونت فناوری ممکن است این اتفاق بیافتد؛ چرا که همه واحدها از ستاد و صف تلاش می کنند که پروژه های پژوهشی ما به بهترین شکل ممکن انجام شود و پیش برود، پس ما باید از همه بهتر باشیم تا بتوانیم این معنی را در واحدهای دیگر مستقر کنیم.